Sığır Irkları

Dünyada çok çeşitli sığır ırkları vardır.  Ülkemizde de bu ırklardan bazıları ile, yerli ırklarımız mevcuttur. Ülkemizdeki yerli ırkları sayarsak; Yerli Kara, Bozırk, Doğu Anadolu Kırmızısı, Güneydoğu Anadolu Kırmızısı, Kilis Sığırı akla gelir.  Bu ırklar ülkemiz koşullarına adapte olmuş, ancak; düşük verimli ırklardır.  Geçmiş yıllarda, özellikle traktörün icadından ve kullanımından önce çeki ve tarla işleri öküz ile görüldüğünden bu ırkların erkekleri burularak öküz yapılmış, dolayısıyla en iyi erkeklerin öküz yapılmasıyla dişileri küçük cüsseli erkekler döllemiştir. Giderek bu ırklar küçük yapılı ve verimsiz hale gelmişler, melezlemeler ile saflıklarını yitirmişlerdir.  Son yıllarda genetik kaynakları koruma projeleriyle kurtarılmaya çalışılan yerli ırklarımızın değerli özellikleri adaptasyon yetenekleri ve hastalıklara karşı dayanıklı olmalarıdır. Diğer sığır ırklarına göz atarsak; sütçü ırklar, etçi ırklar ve kombine ırk aklımıza gelir.  Sütçü ırklarımızdan Holstein, Brown Swiss ( Esmer ırk), Jersey ırklarını sayabiliriz.  Etçi ırklarla son birkaç yıldır tanıştık.  Etçi ırkların kod adı “Angus” olduysa da, dana ithaliyle birlikte, Angus ırkının yanı sıra ülkemize Hereford, Şarole,  Limousin gibi ırklardan danalar geldi.  Damızlık Angus işletmeleri de kuruldu.  Ayrıca; etçi ırklardan melez danalar da ithal yoluyla getirilerek besiye alındılar. Kombine ırk olarak kabul edilebilecek bir tek ırkımız var.   O da Simmental.  Avrupa Simmentali.  Bazen Brown Swiss için “kombine ırk” diyenleri duyuyorum.  Ama kesinlikle Brown Swiss ( Esmer ırk) kombine sığır ırkı değildir.  Esmer ırk tamamen sütçü bir ırk olup, ülkemizde erkek danaları ve melezleri besicilikte değerlendirilir. Simmental ırkı, özellikle Avrupa Simmentali olan sarı-beyaz veya kırmızı-beyaz alaca, alnı kıvırcık tüylü Simmentaller etçi-sütçü kombine ya da sütçü-etçi kombine olarak yetiştirilmektedir.  Dolayısıyla bazıları süt ağırlıklı kombine, bazıları et ağırlıklı kombine Simmental dir. Bu konuda büyük bir kavram karmaşası var.  En iyisi,  yeterli sayıda dana ile, Holstein, Brown Swiss ve Simmental ırklarının karşılaştırmalı besisi yapılmalı, değişen parametre sadece ırk olmalı ve doğrusu bulunmalıdır.  Yapılan çalışmalar vardır.  Ancak; yenilenmelidir. Erkek danaları besicilikte kullanılmayan ırk Jersey’dir.  Jersey küçük cüsseli, ancak, cüssesine göre dünya’da en çok süt, süt yağı ve süt proteini üreten ırktır.  Jersey ırkı inek, süt, tereyağı ve peynir fabrikasıdır.  Dişi sperma teknolojisi ile erkek yavru sayısı azaltılarak, dişi yavru ve dolayısıyla düve üretimi arttırılabilir. Bu sayede ekonomik olarak beslenebilen, yağı, proteini bol süt veren bu ırk ziyan edilmemiş olur.  Hele bir de Jersey sütünü alan işletmeler yağ primi verirse bu ırkımız hızla gelişir.  Ama; bugünlerde tamamen tersi söz konusu olmaktadır. Bunlar göz önüne alınarak, süt miktarı önemliyse Holstein ırkı iyi bir seçimdir.  Süt yağına, süt proteinine göre prim alınabiliyorsa Jersey ırkı tercih edilmelidir.  Yem tüketimi ile birlikte hesap edilirse...